Page 17 - Oblicza Geografi Zakres Podstawowy

Wietrzenie. Procesy krasowe

Wietrzenie fizyczne, czyli rozpad skał
Wietrzenie fizyczne, nazywane też mecha-
nicznym, polega na kruszeniu się skał. Jednym
z jego rodzajów jest wietrzenie mrozowe.
Zachodzi ono na obszarach o chłodnym
klimacie, gdzie temperatura powietrza
waha się pomiędzy wartościami ujemnymi
a dodatnimi. Czynnikiem rzeźbo twórczym
jest w tym wypadku woda, która wypełnia
szczeliny skalne. Gdy zamarza, zwiększa
swoją objętość i rozsadza skały. W wyniku W wyniku łuszczenia zewnętrzne warstwy skały się
wietrzenia mrozowego powstają rumowi- odrywają, a jej krawędzie zostają zaokrąglone. Skutki
tego procesu można podziwiać w rezerwacie Karlu
ska skalne. Przebieg tego procesu możesz Karlu w Australii.
zaobserwować na ilustracji poniżej.
Innym rodzajem wietrzenia fizycznego objętość. Z kolei nocą, gdy następuje znaczne
jest wietrzenie termiczne. Najintensyw- ochłodzenie, skały się kurczą. Wsku-
niej zachodzi ono na obszarach o gorącym tek takich wielokrotnych zmian objętości
i suchym klimacie (np. na pustyniach, ste- zmniejsza się spoistość skał. To prowadzi do
pach). Występują tam duże zmiany tem- powstawania pęknięć i oddzielania się cien-
peratury powietrza w ciągu doby. W dzień kich zewnętrznych fragmentów. Ten pro-
skały, wystawione na działanie promieni sło- ces nosi nazwę łuszczenia skał. Jego skutki
necznych, nagrzewają się i zwiększają swoją możesz zaobserwować na fotografii powyżej.

Wietrzenie mrozowe

Ogromną rolę w wietrzeniu mrozowym odgrywa
woda. Gdy zamarza w szczelinach skalnych, zwięk-
sza swoją objętość. Powstały lód rozpycha szczeliny
i rozsadza skały na duże bloki. W tym procesie nie
jest istotna wielkość spadku temperatury poniżej 0°C,
lecz częstotliwość zamarzania wody i topnienia lodu.
W wyniku wietrzenia mrozowego powstają
rumowiska skalne zwane gołoborzami. W Polsce
woda występują one między innymi w Górach Święto-
lód
krzyskich i w Tatrach.
1 2 3
okruchy
skalne

Woda wnika w szczeliny skalne. Pod wpływem ochłodzenia Wielokrotne zamarzanie wody
woda zamarza i zwiększa swoją i rozmarzanie lodu sprawia,
objętość. W wyniku tego procesu że skały rozpadają się na mniejsze
szczeliny skalne się powiększają. fragmenty i okruchy skalne.

119